Een data-onderzoek van RTL naar online haatreacties op zijn grootste Instagram-kanalen toont schokkende resultaten. Uit de analyse van ruim 210.000 reacties, geplaatst tijdens de eerste zes maanden van 2023 op de Instagram-pagina’s van Videoland, RTL Nieuws, RTL Boulevard en RTL.nl, blijkt dat gemiddeld één op de tien reacties haatdragend is. Het onderzoek, uitgevoerd met behulp van kunstmatige intelligentie, laat zien dat vooral gemarginaliseerde groepen disproportioneel vaak het doelwit zijn.
De resultaten wijzen op grote verschillen in de manier waarop haat verdeeld is over verschillende groepen. Hoewel vrouwen (11,4%) iets meer haat ontvangen dan mannen (10,3%), zijn vooral mensen van kleur en queer vrouwen uitzonderlijk vaak doelwit. Mensen van kleur krijgen 1,5 keer meer haatreacties dan witte mensen, en queer personen ontvangen 49% meer haatreacties per post dan niet-queer personen. Binnen deze groep blijken queer vrouwen het zwaarst getroffen: maar liefst één op de vijf reacties over hen is haatdragend.
Zorgwekkende maatschappelijke gevolgen
De negatieve effecten van online haat zijn groot. Sander van Haperen, Universitair Docent Public Policy and Governance aan de Universiteit van Amsterdam, waarschuwt voor de diepgaande gevolgen. “De resultaten van dit onderzoek tonen een structureel maatschappelijk probleem, vergelijkbaar met wat publieke figuren zoals politici, artiesten en sporters ervaren,” stelt Van Haperen. “Online haat kan op individueel niveau overweldigend en pijnlijk zijn. Bovendien bestaat het risico op het ‘chilling effect’, waarbij mensen minder geneigd zijn zichzelf te uiten, wat de diversiteit in het publieke debat bedreigt.”
Verharding in de samenleving baart RTL zorgen
Sven Sauvé, CEO van RTL, reageert bezorgd op de cijfers. “We wisten dat het probleem groot was, maar de hoge percentages blijven schokkend,” zegt hij. “Onze zorg is dat deze verharding in de samenleving de zichtbaarheid van specifieke groepen in onze programma’s onder druk zet. Als gevolg daarvan dreigt het risico dat ze letterlijk uit beeld verdwijnen. Onze missie is om programma’s te maken waarin mensen zichzelf herkennen of een inkijkje krijgen in het leven van anderen. Dat is de kracht van media, en die diversiteit willen we koste wat het kost behouden.”
Positief tegengeluid biedt hoop
Ondanks de zorgwekkende cijfers toont het onderzoek ook een lichtpuntje: slechts 1% van de reageerders is verantwoordelijk voor bijna een derde van alle haatreacties. De meerderheid van de reageerders op de RTL-kanalen stuurde in de eerste helft van het jaar geen enkele haatdragende opmerking. Dit tegengeluid biedt hoop en sterkt RTL in zijn missie om online haat actief te bestrijden. Het mediabedrijf werd eerder al genomineerd voor een Best Social Award vanwege hun snelle ingrijpen op haatreacties tijdens de uitzendingen van Drag Race Holland. De resultaten van het huidige onderzoek zijn aanleiding om dit beleid uit te breiden naar alle redacties.
Campagne tegen online haat
Gelijktijdig met de bekendmaking van de onderzoeksresultaten lanceerde RTL een campagne waarin de impact van online haat centraal staat. Vier RTL-talenten, die regelmatig zelf het doelwit zijn van haatreacties, openen het gesprek over de schadelijke gevolgen. De campagne benadrukt dat online haat nooit normaal mag worden en zet een positieve boodschap tegenover de negatieve reacties: de hoeveelheid liefde die daartegenover staat is veel groter.
RTL blijft online haat agenderen en stelt dat het tijd is om haat op sociale media actiever aan te pakken, zodat dit probleem niet verder uit de hand loopt.
Foto: Still uit een fragment van campagnefilm Laat haat nooit normaal worden van RTL
